Toxisch leiderschap en hoe je hiertegen te wapenen
Een van de ontstaansredenen voor mijn doorgedreven interesse voor zelfzorgcoaching is het feit dat ik heel wat toxische leiders op mijn pad heb gekregen. Individuen die zonder veel scrupules of zonder het te beseffen empathische mensen over de schreef trekken, vaak met nefaste gevolgen. Daarom heb ik me erin verdiept en wil ik erover schrijven, om mensen te wapenen.
Toxic people condition you to believe the problem isn’t the abuse itself, but instead your reactions to their abuse.
Wat zijn toxische mensen? Het zijn personen die veelvuldig destabiliserend gedrag vertonen en, door dit systematisch te herhalen, destructieve psychologische effecten installeren bij hun mikpunten. Jij, dus. Ze doen dit typisch – al dan niet bewust – via manipulatie, intimidatie, bedreiging, micromanagement, passieve agressie, narcistisch zoeken naar/opeisen van lof en bevestiging. Bovendien doen ze hun best om het slachtoffer mentaal te destabiliseren. Wanneer de gedupeerde het misbruik tracht aan te kaarten, zal de pleger je competentie van het ‘zelf correct kunnen oordelen’ consistent ondermijnen, dit fenomeen noemt men gaslighting:
“Jij bent overgevoelig, jij bent niet goed wijs.”
“Dit is nooit gebeurd, dit heb ik nooit gezegd.”
“Jouw reactie op dit kleine feit is fel overdreven. Toch ben ik eigenlijk wel bezorgd om jou, alles ok?”
Toxic people don’t change attitudes, they change victims
Toxische individuen dumpen hun eigen problemen bij een ander omdat zij hun eigen problemen niet onder ogen kunnen zien. Een toxisch individu kan moeilijk omgaan met andere opinies, andere inzichten, kritiek horen, omdat ze zelfreflectie hebben afgeleerd. Ze snoeren consistent elke vorm van meningsverschil de mond.
Ze zien wel in dat er veel fout loopt, daarom willen zij het systeem aanpassen en andere mensen proberen te veranderen. Steevast weigeren ze om naar hun eigen aandeel te kijken. Dit destructief gedrag is vaak terug te brengen tot problematische zaken die zich hebben voorgedaan in hun kinder- of jeugdjaren. Ze willen zichzelf niet in vraag stellen, omdat dit veel te pijnlijk is.
Toxische leiders zorgen voor onnodig veel stress
Slachtoffers van toxische leiders vinden de inhoud van hun job vaak fijn, appreciëren hun collega’s en willen hen niet in de steek laten. Dat maakt deze situatie extra complex. Want tegelijkertijd verziekt de leider de sfeer en krijgen de volgers (als we spreken over leiders, dan mogen we ook spreken over volgers) onnodig veel stress.
Dit zijn typische kenmerken van de sluipende gifmengers:
- zij zetten zichzelf op de eerste plaats, ook al beweren ze dit niet te willen doen
- zij hebben een neiging tot over-controleren
- zij scheppen een hiaat tussen wat ze zeggen en wat ze doen
- zij zeggen dat ze problemen willen bespreken, maar doen het niet of gaan over tot woedeaanvallen
- zij kunnen de gevolgen van hun handelen niet inschatten
- zij kunnen de realiteit niet onder ogen zien
- zij zijn drama queens (ook in mannelijke versie), en wentelen zich in het slachtofferschap
- zij kunnen moeilijk van gedacht veranderen
- zij treden basisrechten van de mens met de voeten
- zij spelen in op existentiële angsten en behoeften
- zij laten uitschijnen dat zij als enigen het beste met je voor hebben
- zij etaleren en overschatten hun eigen competentie
- zij stellen de realiteit en de problemen anders voor dan ze in werkelijkheid zijn
- zij schatten problemen fout in en reiken daardoor geen adequate oplossingen aan
- zij zorgen dat anderen niet écht verantwoordelijkheid kunnen opnemen
- zij hemelen de slaafse volgers op, kritische mensen stellen ze in een slecht daglicht
- zij blokken elke vorm van kritiek op hun persoon af, ook al is die constructief
- ze vermijden en ondermijnen kritische mensen
- zij zetten mensen tegen elkaar op
- zij saboteren systemen die de waarheid naar boven kunnen brengen
- zij zoeken zondebokken voor wat fout gaat
- zij promoten cynisme
Ze zijn vaak ‘sympathiek’ maar niet ‘empathisch’
Wat speciaal is, is dat zij wel degelijk met mensen in ’warme‘ interactie gaan. Ze zijn charmant – al is het oppervlakkig – en charismatisch. Echt empathisch zijn ze echter niet. Ze hebben kaas gegeten van sympathie, maar niet van empathie. Daarom zijn toxische leiders jammer genoeg moeilijk te herkennen.
Daarenboven veranderen ze continu het geweer van schouder, soms zijn ze poeslief, het andere moment beenhard. Volgers zijn dan ook geneigd om hen telkens opnieuw kansen te geven, want zó slecht zijn ze nu toch ook weer niet. Als slachtoffer word je daarom continu van wanhoop naar hoop en terug geslingerd. Tot je eraan onderdoor gaat. En dat wil je natuurlijk niet.
Wil je meer weten?
Op woensdag 25 november 2020 van 20u tot 21u geef ik een gratis webinar over toxisch leiderschap gebaseerd op getuigenissen en wetenschappelijke onderzoek. Inschrijven doe je hier. Wacht niet te lang, want de plaatsen zijn beperkt.
Tot dan!
I love my job coach in Lovenjoel
Terug naar overzicht